Opzet van de Safety Culture Ladder

De Safety Culture Ladder heeft veel kenmerken van Hearts & Minds maar is toch anders. 

Het verschil zit 'm in de werkwijze om het niveau te bepalen. Dit wordt namelijk niet gedaan op basis van vragenlijsten onder medewerkers maar op basis van een audit door zogenaamde Ladder Certificerende Instelling. 

Dit zijn certificerende instellingen die door het NEN, de schema beheerder van de norm, zijn goedgekeurd en bevoegd zijn verklaard om de audits uit te voeren en certificaten met daarop vermelding van het vastgestelde niveau uit te geven. Op deze manier kunnen gecertificeerd bedrijven hun inspanningen op het gebied van veiligheidsgedrag en -cultuur en dan met name het resultaat van die inspanningen kenbaar maken.

Op het certificaat wordt het niveau namelijk geduid met Treden; het is immers niet voor niets een ladder. En voor elke trede geldt dat ook de daaronder liggende treden zijn beoordeeld. De treden geven de ontwikkelingsfase aan waarin in een bedrijf zich op het gebied van veiligheidsbewustzijn begeeft. 

Hierbij moet worden bedacht trede 1 niet is uitgewerkt in eisen in de norm en dat trede 3 in lijn zou moeten zijn voor wat een gemiddeld bedrijf met een goed geïmplementeerd Veiligheids- & Gezondheidsmanagementsysteem zonder al te veel moeite zou moeten kunnen bereiken. 

De SCL kent de volgende 5 tredes:

  • Trede 1             Binnen het bedrijf heerst de houding: ‘bij ons gaat niets fout, wij leveren goede kwaliteit, dus waarom je tijd verdoen met preventieve veiligheidsactiviteiten’ en ‘wat niet weet, wat niet deert’. In het bedrijf wordt weinig tot niets geïnvesteerd in verbetering van het veiligheidsgedrag. Dit is niet het gewenst gedrag en wordt derhalve ook niet beloond. .
  • Trede 2            Het bedrijf heeft de gewoonte om te veranderen nadat er dingen mis zijn gegaan. Er wordt gereageerd op basis van ingesleten patronen. In het bedrijf voelt men zich eerder slachtoffer, dan zelf verantwoordelijk. ‘Maar dat is toch niet mijn schuld?’ Verandergedrag is vaak ad hoc en van korte duur. Dit gedrag wordt matig gewaardeerd.
  • Trede 3            Het bedrijf heeft bepaald welke veiligheidsregels belangrijk worden gevonden. Het stelt zich kwetsbaar op, neemt verantwoordelijkheid, maar vaak wel uit eigenbelang. ‘Wat levert het mij op?’ De betrokkenheid bij veiligheid en naleving van regels en wetten ligt voornamelijk bij het (hogere) management. Er wordt werk gemaakt van veiligheid en dat wordt gewaardeerd.
  • Trede 4            Veiligheid heeft een hoge prioriteit, zit in alle vezels van het bedrijf. Er wordt continu geïnvesteerd in verhoging van het veiligheidsbewustzijn en medewerkers worden aangespoord elkaar aan te spreken op onveilig gedrag. Verbeteringen worden stelselmatig ingevoerd en geëvalueerd. Er wordt vooruitgedacht en initiatief genomen. Bewust veilig werken wordt ervaren als een eigen verantwoordelijkheid; ‘welke bijdrage kan ik leveren?’. Deze vorm van gedrag wordt hoog gewaardeerd.
  • Trede 5            Veiligheid is volledig geïntegreerd in de bedrijfsprocessen. Het is een vast onderdeel bij reflectie en evaluatie binnen de eigen organisatie én met branchegenoten. Veiligheid zit ingebakken in het denken en doen van alle medewerkers; ze zijn niet anders gewend. Dit wordt zeer hoog gewaardeerd.

Bij de audit, die altijd wordt uitgevoerd door 2 auditoren die samen de interviews doen en de observaties tijdens werkzaamheden uitvoeren, ontstaat een totaalbeeld. Dit beeld wordt uiteraard gevormd door positieve bevindingen, ofwel goede praktijken, en aandachtspunten ofwel verbeter mogelijkheden. Aan het einde van de audit gaan beide auditoren met elkaar in conclaaf en gaan ze op basis van het gewenste ladderniveau alle vragen beantwoorden die zijn gesteld in de tredes tot en met het ambitieniveau wat bij de audit is afgesproken. Voorbeeld: bij een trede 4 audit worden naast trede 4 ook trede 2 en 3 volledig beantwoord. 

De SCL kent diverse vragen / criteria waarbij wordt vastgesteld of men hier aan voldoet.Deze criteria worden beoordeeld als:  

  •  Ja of Nee
  • Volledig
  • Grotendeels
  • Deels 
  •  Niet

Voor elk oordeel worden er per aspect punten toegekend. Onder aan de streep is bepaald hoeveel punten er behaald moeten worden. In totaal en per onderdeel. Die onderdelen worden bedrijfsaspecten genoemd. Daarvan kent de SCL er 6:

  1. Leiderschap en betrokkenheid
  2. Beleid en strategie
  3. Organisatie en opdrachtnemers
  4. Werkplek en procedures
  5. Afwijkingen en communicatie
  6. Audits en statistieken

Verspreid over deze bedrijfsaspect en zijn er dan weer divers bedrijfskaraktertistieken te herkennen. 

De auditoren beoordelen niet alleen tegen de gestelde vragen en criteria maar kijken bij het scoren met name naar de auditor richtlijnen. En die gaan vaak verder dan wat de eis doet vermoeden. 

Zo heeft de allereerste vraag betrekking over werkoverleg. Elk VCA-gecertificeerd bedrijf kent het begrip toolboxen en zal deze vraag voor zichzelf scoren met "volledig". Maar als je dan naar de auditorrichtlijn kijkt in de norm dan lees je daar dat het gaat om dialoog waarbij niet alleen de eigen (bijna) ongevallen worden besproken maar ook die uit de branche of anderszins vergelijkbare bedrijven. Als auditoren dus een toolboxmeeting bijwonen en zien dat er alleen gepresenteerd wordt door de leidinggevende en er alleen ingegaan wordt op interne meldingen, of juist de vaststelling dat die er gelukkig niet zijn, dan zal het auditteam dit scoren met deels. Een verschil van 120 punten in de waardering. Daarbij hoeft men het niet te zien, door juist met veel medewerkers te spreken komt dit ook aan bod, zo kan een manager gevraagd worden hoe hij het aanpakt en kunnen medewerkers gevraagd worden naar hun ervaringen. Op die wijze wordt het beeld gecomplementeerd en het oordeel geveld. 

Het is dus van belang om de norm goed door te nemen en dan met name te kijken naar de auditor richtlijnen. Pak een groen en oranje markeerstift en kleur groen waaraan de organisatie echt voldoet en kleur alles waarover je twijfelt of wat niet is ingevuld oranje. Op die manier krijg je een goed eerste beeld waar je als organisatie staat. 

En dit kun je gelukkig herhalen, het kost allen wat papier en markeerstift want de SCL norm is gratis te downloaden.